آموزش و پرورش به "تربیت" توجهی ندارد

نظام تربیتی امروز ناکارآمد است

حجت الاسلام علی دارابی مدیر دفتر برنامه ریزی و توسعه مدارس علوم و معارف اسلامی صدرا به خبرنگار مهر گفت : بحث برگزاری نماز جماعت یکی از زیباترین جلوه های برنامه های پرورشی است که به لحاظ اهمیت موضوع در مورد تنظیم رابطه نسل نوجوان با پروردگار است، بی تردید متولیان برگزار کننده این جریان مقدس، ناب و اصیل باید برخی ظرافتها را در کار خود رعایت کنند.

وی افزود: همانطور که در جریان هدایتگری پیامبر(ص) با دو جریان هدایت مستقیم و غیرمستقیم روبه به رو هستیم، به نظر می رسد در جریان برگزاری نماز جماعت نیز یکی از کارهای اساسی به جای دعوت کلامی، دعوت عملی است. آنچه دانش آموزان از عملکرد مسئولین اجرایی مدرسه و معلمان در رابطه با اقامه نماز می آموزند می تواند عاملی برای حضور شایسته آنها در صفوف اقامه نماز باشد.

مدیر دفتر برنامه ریزی و توسعه مدارس علوم و معارف اسلامی صدرا یادآور شد: وقتی درباره مسائل مربوط به برگزاری نماز تأمل می کنیم در می یابیم فرهنگ ما از وجود امیرالمؤمنین است که می فرماید نماز را به جماعت بگذارید ولو برسر نیزه ها، شاید مفهوم این حدیث شریف این بوده که در سخت ترین شرایط نیز نماز را باید به صورت جماعت برگزار کرد.

وی با تصریح بر اینکه برگزاری نماز جماعت در مدارس  باید به عنوان یک فعالیت اصلی، جدی تلقی شود اظهار داشت:  اگر ما در ابتدا از مبانی نظری و تئوری متناسب با دریافت کودکان استفاده کنیم به نتایج لازم دست خواهیم یافت. گاهی آنچه می گوییم با برداشت دانش آموزان فاصله است بنابراین به نظر می رسد اگر ما  حقیقت نماز، تجلیات و برکات متعدد آن را در عرصه زندگی فردی و اجتماعی برای دانش آموز روشن کنیم و اندیشه او را با جریان نماز عمیقا پیوند بزنیم،  در برگزاری نماز جماعت با شیوه هایی که جذابیت لازم برخوردار است می توانیم به موفقیت دست یابیم.

وی همچنین تأکید کرد: دانش آموز از پیش دبستان تا پیش دانشگاهی، حدود 13 سال در اختیار نظام تعلیم و تربیتی ما است اگر نتوانیم دانش آموزان را طی این مدت 13 ساله با معارف دین و به خصوص نماز و فرهنگ عالی آن آشنا کنیم و او را یک انسان متدین تربیت نکنیم بی شک نشان از ناکارآمدی نظام تعلیم و تربیتی ما دارد.

فقدان خلاقیت در مدارس/ آموزش و پرورش "تربیت" را فراموش کرده است

حجت الاسلام ابوالحسن نواب رئیس دانشگاه مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب قم در رابطه با ضرورتهای اقامه نماز در مدارس اظهار داشت: در سردر تمام مدارس مسئله آموزش در کنار پرورش ذکر شده است. نماز هم از مقوله‌های تربیتی و پرورشی است . کودک اگر در خانه و مدرسه نمازخوان و با فرهنگ نمازخوانی تربیت شد، هرگز نمازخوانی را کنار نخواهد گذاشت.

رئیس دانشگاه مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب قم گفت: مدارس در راستای ترویج فرهنگ نماز کار فوق العاده و فوق برنامه ای انجام نمی دهند، کار اصلی آنها پرورش است. آیا راهی بهتر از نماز وجود دارد که مدرسه به آن بپردازد؟ نماز عامل بازدارنده کودکان در مقابل تمام انحرافهای اجتماعی است. مدرسه باید کودک را به اخلاق دعوت و از سوء رفتار نهی کند. کودک عمده وقت نشاط و شادی خود را مدرسه می گذراند و مدرسه با در اختیار داشتن این فرصت باید مسائل ترببتی و پرورشی را مورد توجه قرار دهد.

وی با اشاره به اینکه مسئولان آموزش و پرورش، تربیت و پرورش را بخشی از وظیفه خود تلقی نمی کنند یادآور شد: مدرسه باید روزهای بدون درس برای کودکان تعیین کند تا تمام امور تربیتی را در بخشهای مختلف زندگی دینی و اجتماعی به آنها بیاموزد. کارهای تربیتی و روشهای تربیتی در مدارس ما کلا فراموش شده است.

رئیس مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب قم تصریح کرد: در آموزش و پرورش تا به مسائل فوق برنامه درسی اشاره می شود همواره مسئله فقدان امکانات و کمبود بودجه مطرح می شود، اما هیچ کس از خلاقیت خود استفاده نمی کند.

وی اضافه کرد: نماز مهمترین ارزش، پایه و اساس دین ما و اساس مسائل تربییتی است، تصور نمی کنم جایی وجود داشته باشد که مکلف باشد نماز آموزش دهد، کما اینکه سایر ادب و آداب را مدرسه باید آموزش دهد. آموزش نماز را هم باید داشته باشد. مدرسه محور تربیت است، آیا در تربیت برای یک فرد مسلمان، مربی یا تذکر دهنده‌ای بالاتر از نماز هست که ما را به واقعیت برساند؟

مدیران مدارس باید در نمازها حضور داشته باشند

حجت الاسلام علیرضا اعرافی رئیس جامعة المصطفی العالمیة با اشاره به اینکه ضرورت اقامه نماز به ویژه در مدارس واضح است، اظهار داشت: اصل نماز بر این است که جایگاه برتر در میان عبادات دارد و در آیات و روایات بسیاری بر این مسئله تأکید شده و سنت حضرت محمد (ص) نیز به برتری نماز در میان عبادات اشاره کرده است.

وی با بیان اینکه در روایات مختلف تأکید شده نماز را باید از کودکی شروع و کودکان را به آن ترغیب کرد، یادآور شد: کودک را باید قبل از دوران بلوغ به نماز عادت داد و با آن مأنوس کرد و به توسعه و ترویج فرهنگ نماز اهتمام ورزید. این مسئله در میان روایات متعدد وارد شده است. این انس و آشنایی در دوران کودکی و نوجوانی عمیق تر در روح و روان کودک نفوذ می کند و پذیرش این مسئله در دوران کودکی از اهمیت به سزایی برخوردار است.

حجت الاسلام اعرافی با اشاره به اینکه در توسعه و ترویج فرهنگ اقامه نماز هم مدارس و هم اولیا وظیفه ای سنگین برعهده دارند، افزود: کم توجهی آموزش و پرورش آسیبها و مشکلاتی را به دنبال دارد که بخشی به مدیریت و برنامه ریزی مدارس برمی گردد که اهتمام لازم را در برنامه ریزی، تعیین وقت مناسب و جایگاه مناسب را ندارند و بخشی هم به امامان جماعت در مدارس که باید امتیاز و توانمندی پاسخگویی به آنها را دارا باشند.

وی با بیان اینکه عدم مشارکت مدیران و معلمان در نماز مدارس آسیب دیگر این حوزه به شمار می رود، تصریح کرد: وقت و زمان موضوع مهم شرکت مدیران است. مکان و فضای نماز، مناسب بودن جایگاه نماز، نظافت و شادابی در فضای نماز از اهمیت بسیاری برخوردار است که به منظور رفع این آسیبها باید با برنامه ای جامع این مشکل را رفع کرد.

رئیس جامعة المصطفی العالمیة مشارکت خوب معلمان، مربیان، مدیریت آموزشی در نماز جماعت، انتخاب امام جماعت جوان، فعال، زمان شناس، آشنا به فضای کودکی با درک جوانان و نوجوانان را از راهکارهای توسعه فرهنگ اقامه نماز در مدارس خواند و ادامه داد: نمازخانه ای مناسب با امکانات متعارف و خوب می تواند به ترویج این فرهنگ کمک کند. 

وی ارتباط مدارس با خانواده ها، مشارکت اولیا در نماز مدارس، برگزاری مسابقات، تشویق کودکان، ارائه جزوه، فیلم، کارهای هنری توسط دانش آموزان را از دیگر عوامل تثبیت فرهنگ نماز خواند.

حجت الاسلام اعرافی با اشاره به اینکه باید همه توان آموزشی بر محور نماز تنظیم شود، افزود: فرهنگ نماز باید با ادبیات مناسب کودکان و نوجوانان ارائه شود. چرا که نشانه یک جامعه سالم نماد عمل محوری است که باید نسل جوان را با اسرار نماز آشنا کرد و همه بخشهای ذیربط به کمک آموزش و پرورش آمده تا این نقیصه را برطرف کنند.

اقامه نماز در مدارس نباید تحمیلی باشد

دکتر محمد علی آذرشب رئیس مرکز مطالعات ایران و عرب مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی اظهار داشت: یکی از برنامه های اسلام ایجاد فضای روحی در جامعه است که این برنامه می تواند از راه نماز جماعت، دعاهای جمعی و یا دعوت به حج اجرایی شود. این فضاهای روحی و عبادات جمعی مورد تأکید اسلام است چرا که جامعه را آکنده از فضای روحی می سازد.

دکتر آذرشب گفت: در بین دانش آموزان به واسطه نماز در مدارس، نوعی همدلی و احساس اشتراک معنوی ایجاد خواهد شد و این همنوایی روحی باید بین افراد جامعه و به ویژه جوانان و نوجوانان مورد توجه قرار گیرد.

رئیس مرکز مطالعات ایران و عرب با اشاره به اینکه نماز در مدارس فرصتی برای یادآوری ها و تذکرهای معنوی خواهد بود تصریح کرد: اگر به قرآن نگاه کنید برای تذکر و یادآوری کلمه ذکر و تذکر بیشتر از علم و تعلیم آمده است، چرا که انسان در درجه اول نیاز به یادآوری دارد. گاه انسان خیلی از موارد در ذهنش است اما اراده اجرای آن را ندارد. به همین جهت یادآوری ها بسیار مهم است. یادآوری ها باید بسیار اصولی، حساب شده و فنی باشند نه تحمیلی ، خسته کننده و ملال آور .برای ایجاد فضای عبادت جمعی، همراهی تعلیم با تربیت و همدلی دانش آموزان در نماز مدارس ضروری است و باید مورد عنایت مسئولان آموزش و پرورش باشد.

دکتر آذرشب گفت: نماز درمدارس باید به دور از تحمیل و زور و همچنین به دور از ریا باشد . فضای نامطلوب نباید فضای برگزاری نماز را احاطه کرده باشد. فضای برگزاری نماز باید تمیز، زیبا و مفرح باشد. مقدمات نماز باید به بهترین نحو انجام شود. این مقدمات باید حساب شده و با رعایت مسائل روانی دانش آموزان مورد توجه قرار گیرند.

بیش از 50 درصد مدارس کشور نمازخانه ندارند

شاهین نوش آبادی مسئول برنامه ریزی آموزش و تحقیقات ستاد اقامه نماز وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه از نزدیک به 100 هزار مدرسه در کشور تنها 50 هزار مرکز آموزشی به نمازخانه مجهزند افزود: البته از این تعداد نیز برخی در قالب سالنهای چند منظوره هستند و فقط برای اقامه نماز ساخته نشده اند.

این در حالی است که سرانه استاندارد فضای نمازخانه ای  برای هر دانش آموز ۰‎/۵ متر مربع است که این میزان در کشور ما به 25 سانتیمتر مربع برای هر دانش آموز می رسد. همچنین رئیس ستاد اقامه نماز در گذشته عنوان کرده بود که وضعیت نمازخانه مدارس کشور مناسب نبوده و باید خیرین برای ساخت این نمازخانه‌ها کمک کنند.

کارشناس مسئول برنامه ریزی آموزش و تحقیقات ستاد اقامه نماز وزارت آموزش و پرورش درباره کیفیت فضای نمازخانه های مدارس نیز اظهار داشت: از لحاظ کیفیت برخی از نمازخانه های مدارس در سطح خوبی مجهز شده اند ولی تعدادی دیگری هستند که فضای کوچکی در حد 6 متر دارند و برای نماز جماعت احداث نشده اند.

نوش آبادی با اشاره به اینکه رئیس جمهور در اجلاس نماز سال گذشته بودجه 50 میلیارد تومانی را برای احداث نمازخانه در مدارس اختصاص داد اظهار داشت: در حال ساخت نمازخانه در هزار و 300 مدرسه راهنمایی دخترانه هستیم که در مهر ماه سال آینده به بهره برداری می رسد.